مدار فرمان چپگرد راستگرد | نقشه انواع روش ها + فیلم

مدار چپگرد راستگرد چیست ؟

یکی از مدارات پر کاربرد در صنعت، مدار فرمان چپگرد راستگرد موتور می باشد، که گاها نیاز پیدا می کنیم که جهت چرخش موتور را تغییر دهیم که کاربرد فراوانی دارد و موارد زیر بخشی از آنهاست.

• بالابرها
• جرثقیل ها
• دریل صنعتی
• دستگاه برش
• میکسرها
• برخی از نوار نقاله ها
• آسانسور
• و هر جایی که نیاز به تغییر جهت گردش موتور داشته باشیم.

توضیح مدار چپ گرد راست گرد

برای تغییر جهت گردش موتور یا اصلاحا چپ گرد و راست گرد کردن در راه اندازی موتور سه فاز بایستی جای دو فاز ورودی به موتور را تعویض نماییم.

مطمئنا ما انتظار داریم که این تغییر فازها به صورت خودکار برای ما انجام بگیرد نه به صورت تغییر دستی که ما برای این این جابجایی سراغ ساده ترین راه ها یعنی کلید گردان و کنتاکتور صورت می گیرد.

اما ناگفته نماند روش های دیگری نیز برای چپگرد و راستگرد وجود دارد که مرسوم ترین راه همان استفاده از کنتاکتور است.

که در این حالت از کنتاکتور k2 استفاده کرده و در خروجی آن جای فاز L1 , L3 را عوض کرده ایم.

اگر در مدار قدرت دقت کند متوجه میشوید که وقتی K1  فعال است فازها به ترتیب L1,L2,L3 وارد موتور شده اند اما وقتی K2  میزنیم فازها به ترتیب L3,L2,L1 وارد ترمینال های الکتروموتور سه فاز شده اند.

مدار چپگرد راستگرد ساده یا با توقف

مدار فرمان چپگرد راستگرد در این حالت مانند راه اندازی دائم 2 الکتروموتور بوده اما در مدار قدرت بایستی توسط یک کنتاکتور دو سیم ورودی به موتور سه فاز را تغییر دهیم.

در این حالت با زدن شستی اول کنتاکتور k1  وصل میشود و موتور به صورت راستگرد راه اندازی میشود حال برای چپگرد کردن موتور کافیست که استپ کنیم و با فشردن شستی دوم کنتاکتور دوم k2 موتور را به صورت چپگرد راه اندازی نماید.

یکی از ایرادهای اساسی این مدار این است که احتمال خطای دو فاز شدن بسیار بالاست چرا که اگر اپراتور شستی 1 را بزند و بدون توقف شستی 2 را بزند خطای دو فاز رخ میدهد به مدار قدرت توجه نمایید.

 پس بایستی کاری کنیم که این خطای دو فاز رخ ندهد و مدار فرمان ما مقداری محافظت شده باشد.

مدار فرمان چپگرد راستگرد موتور سه فاز با حفاظت

در این حالت با قرار دادن یک تیغه بسته از هر کنتاکتور سر راه دیگری میتوان مشکل بالا را رفع نمود چرا که در این حالت با زدن شستی S1 کنتاکتور اول M1 را روشن میکند و تیغه بسته آن سری راه k2 نیز باز میشود  و با زدن شستی S2 چون مسیر جریان باز است دیگر بوبین k2 تحریک نشده و خطای دو فاز نیز اتفاق نمی افتد.

اما این مدار فرمان چپگرد راستگرد نیز یک ایراد دارد و آنهم این است که در صورتی که هر دو استارت با هم زده شود مجددا خطای دو فاز خواهیم شد و یا برای هر بار تغییر جهت به استپ نیاز داریم، پس بهتر از که طراحی مدارمان را بهتر کنیم و حفاظت لازم را در نظر بگیریم و عملکرد آن را نیز سریعتر بکنیم.

مدار چپگرد راستگرد سریع با حفاظت کامل

برای اینکه تمام اصول ایمنی و حفاظتی را رعایت کنیم سراغ مدار فرمان چپگرد راستگرد سریع با حفاظت کامل می رویم که در این حالت بایستی از شستی ها استپ و استارت دوبل استفاده نماییم.

شستی استپ و استارت دوبل طوری عمل میکند که با زدن یک شستی یک تیغه باز بسته شده(استارت) و همزمان یک تیغه بسته را باز میکند(استپ)

پس با قرار دادن استپ دوبل هر شستی استارت در مسیر کنتاکتور مخالف میتوان خطای دو فاز شدن جلوگیری کرد چرا که وقتی هر کدام از استارت ها را بزنیم مسیر مخالف توسط دوبل آن باز شده و دیگر جریان خودش را به کنتاکتور مخالف نمی رساند.

فایل pdf این جلسه را می توانید از لینک زیر دانلود نمایید.

پی دی اف جلسه مدار چپگرد راستگرد